Cây mọng nước
( Plantes Succulentes)
Nói đếm xương rồng là người chơi nghĩ đến cây mọng nước vì xương rồng là loại cây mọng nước, do đó các hội và các câu lạc bộ trên thế giới, các tài liệu khoa học về xương rồng đều đề cập đến cây mọng nước (Cactus & Plantes succulentes).
Cây mọng nước là loài thực vật tích lũy một lượng nước lớn, giúp cây sống và phát triển lâu dài trong điều kiện khí hậu khô, nắng nóng. Với dự trữ nước cây có hình dáng đặc biệt mập mạp, tròn trĩnh nên được nhiều người yêu thích sưu tầm dùng làm cây cảnh. Tất cả các cây mọng nước đều có 3 khả năng: Khả năng hút nhanh nước khi có cơn mưa, khả năng này rất cần thiết cho cây ở những vùng ít mưa, có nơi hàng năm lượng mưa dưới 100mm; khả năng thứ 2 là dự trữ nước hấp thụ được ở nhiều bộ phận khác nhau, tùy loài, như ở lá (Agave, Aloe, Cotyledon, Lithops) ở thân (xương rồng, Stapelia, Euphorbia) ở rễ (Adenium), cuối cùng là khả năng tiết kiệm nước dự trữ, giới hạn tối đa sự mất nước, giúp cây tồn tại lâu dài trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Khả năng thứ 3 này tạo ra nhiều biến đổi cấu trúc của cây giúp giảm sự mất nước: có loài không có lá hoặc lá rất ít và nhỏ, có loài thân được bao phủ một lớp sáp trắng hoặc xanh giúp phản chiếu ánh sáng mặt trời, có loài có nhiều gai hoặc lông tơ giúp che bớt ánh nắng, có loài phát triển thành cụm gồm cây mẹ và rất nhiều cây con để che chở cho nhau, có loài thân vùi sâu trong đất nhờ sự co rút của rễ khi trời quá nắng nóng, sau cùng là phần lớn cây mọng nước hoa thường nở vào ban đêm. Thế giới cây mọng nước ở trên 20 họ ( famille) với 12000 loài (espece) khác nhau. Ngoài họ xương rồng (Cactaceae), những họ lớn khác là:
- Họ thuốc bỏng (Crassulaceae): Tiêu biểu trong họ này là các loại Liên đài (Cotyledon, Echeveria, Graptopetalum, Sedum) với ;lá dày mọng nước xếp thành hoa thị, cụm hoa mọc ra ở nách lá trên cuống chung dài và các loại trường sinh (sống đời – Kalanchoe).
- Họ thiên lý (Asclepiadaceae): Trong đó có nhiều loại Stapelia, hoa rất lớn và đẹp, có mùi đặc biệt thu hút côn trùng.
- Họ Thùa (Agavaceae): Cây có nguồn gốc từ Mehicô, lá hình giáo, mép có răng, thon nhọ ở đỉnh và có gai, cụm hoa trên một cuống chung, mập, thẳng đứng, có loại cao trên 5m. Các loại có lá đặc sắc thường được trồng cảnh là: Agave cantula, Agave angustifolia.
- Họ Lô hội (Asphodelaceae) : Tiêu biểu là cây Lô hội (Nha đam – Aloe vera) trồng làm cảnh và làm thuốc, Lô hội mỏ két (Aloe varietaga), Lô hội vằn (Aloe Macutala), các loại Móng rồng(Haworthia) cũng rất đặc sắc với lá hình tam giác nhọn mập, hoa nhỏ dạng ống, cụm hoa trên một cuống dài.
- Họ Bồng bồng (Dracenaceae): Có nguồn gốc từ các cây ở châu Phi, châu Á nhiệt đới (Ấn độ, Xrilanca). Thân mọc thành bụi, sống lâu năm, lá hình tam giác, cụm hoa dạng bông trên cuống chung mập. Cây làm cảnh phổ biến là Lưỡi cọp vằn (Sanseviera trifasciata), Lưỡi cọp xanh (Sanseviera zeylanica), Lưỡi cọp xanh mép vàng (Sanseviera laurentii), Lưỡi mèo (Sanseviera hahnii), ngà voi (Sanseviera cylindrica).
- Họ Thầu dầu (Euphorbiaceae): Đây là một họ lớn với hơn 5000 loài, hình dáng phong phú đa dạng, có loài rất giống với xương rồng. Đặc điểm chung là cây có nhựa màu trắng đục. Được ưa thích nhất là các loài Euphorbia milii mà điển hình là cây Bát tiên, có nguồn gốc từ Nam châu Phi (Đảo Madagascar) du nhập và trồng nhiều ở Thái Lan, trong vòng 10 năm trở lại Bát tiên được trồng nhiều ở Việt Nam mà Đà Nẵng là một trong những trung tâm lớn. Hoa Bát tiên rất nhiều màu, nở thành chùm 8, 16, 24, 32 cái: màu sắc đẹp và lâu tàn.
- Họ Trúc đào (Apocynaceae): Tiêu biểu là các loại sứ Thái (Adenium) với thân ngắn mập, dáng đặc sắc, hoa nhiều màu.
- Họ Dứa (Bromeliaceae): Cây có nguồn gốc từ Braxin được gây trồng làm cảnh đẹp ở nhiều nước nhiệt đới, lá thuôn dài, phiến vặn vẹo, mép lá có răng cưa nhỏ, nhiều màu sắc, có vằn hoặc có đốm rất đẹp. Cụm hoa thường màu trắng ở giữa đám lá.
- Họ Náng đế (Nolinaceae)
